همزمان با آغاز شمارش معكوس براي يك ساله شدن اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها، تمايل مشتركان خانگي، تجاري و صنعتي براي اصلاح الگوي مصرف حامل‌هاي مختلف انرژي در سطح كشور افزايش يافته است. آمارهاي رسمي حاكي از آن است كه در شش ماهه نخست سال جاري در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته مصرف بنزين، گازوئيل، گاز مايع و نفت سفيد به ترتيب پنج درصد، پنج درصد، 14 درصد و نفت سفيد حدود 20 درصد با كاهش مواجه شده است.
با وجود كاهش مصرف بنزين هنوز تقاضا براي استفاده از اين دو فرآورده استراتژيك نفتي در بازارهاي داخلي بالاست و حتي توسعه صنعت سي‌ان‌جي هم منجر به يكه‌تازي بنزين در سبد سوخت خودروهاي ايراني نشده است. در حال حاضر با كاهش ذخيره بنزين 100 توماني (بنزين يارانه‌اي) در كارت‌هاي هوشمند سوخت به حدود 200 ميليون ليتر عملا اين فرآورده پرطرفدار نفتي با دو قيمت نيمه‌يارانه‌اي و آزاد 400 و 700 تومان در سطح كشور عرضه مي‌شود.
از سوي ديگر با كاهش ذخيره بنزين يارانه‌اي و نيمه‌يارانه‌اي كارت‌هاي هوشمند سوخت، خودروسواران اجرا و پياده‌سازي راهكارهاي مختلفي را براي كاهش مصرف و ذخيره‌سازي بيشتر بنزين يارانه‌اي خود را در دستوركار قرار داده‌اند.
افزايش مصرف بنزين در فصل مسافرت
گزارش‌هاي دريافتي حاكي از آن است كه از ابتداي تيرماه امسال و با آغاز فصل مسافرت‌هاي برون‌شهري در سطح استان‌هاي مختلف كشور، متوسط مصرف بنزين ايران هم افزايش يافته است. براساس آمارهاي رسمي شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي از ابتداي آغاز فصل تابستان تاكنون متوسط مصرف بنزين با افزايشي حدود سه ميليون ليتري از مرز 63 ميليون ليتر در روز عبور كرده است. با وجود بنزين آزاد و اتمام ذخيره بنزين 100 توماني مردم به راحتي در دام كلاهبرداري‌هاي افراد سودجو گرفتار مي‌شوند. همزمان با كاهش ذخيره بنزين 100 توماني كارت‌هاي هوشمند سوخت، رونق بار ديگر به بازار فروش بنزين آزاد و فعاليت كارگاه‌هاي زيرپله‌اي براي تبديل غيراستاندارد خودروهاي بنزيني بازگشته است. اما اين بار، فروش كاهنده و افزودني‌هاي مصرف بنزين با وجود غيرقانوني بودن اين فعاليت‌ها از سوي مسوولان، در سطح كشور افزايش يافته است.
جالب توجه است مدعيان كاهنده مصرف سوخت به مشتريان اين بازار كاذب پيرامون تقلب برندشان اطلاع‌رساني مي‌كنند به‌طور مثال يكي از اين شركت‌ها در اطلاعيه خود آورده است. «بدين‌وسيله به اطلاع تمامي كاربران و مصرف‌كنندگان محترم... مي‌رساند: اخيرا مشاهده شده است اشخاص متخلف و بي‌اعتبار به علت اشتهار و اعتبار اين شركت و نام محصول آن و جهت فريب و گمراهي مردم خود را به‌عنوان شركت... يا عناويني مانند مديرعامل... معرفي كرده و بدين‌طريق سوءاستفاده و كلاهبرداري مي‌نمايند و اين عمل بي‌شرافتمندانه و صددرصد دزدي است!»
كاهنده‌هاي غيراستاندارد
قابل ذكر است تاكنون در سطح وزارت نفت هيچ‌گونه مجوز يا استانداردي براي تجهيزات كاهنده مصرف بنزين در خودروها صادر نشده است. بنزين توليدي در پالايشگاه‌ها داراي يك استاندارد مشخصي بوده كه با استفاده از تجهيزات كاهنده نمي‌توان زمينه صرفه‌جويي را در مصرف سوخت خودروها ايجاد كرد.
شركت بهينه‌سازي مصرف سوخت با اعلام اينكه هرگونه تغييرات در كيفيت و كميت بنزين مصرفي خودروها غيرقانوني است، تصريح كرد: در برخي از كاهنده‌هاي نصب‌شده در موتور خودروها يك‌سري فلزات و آلاينده‌هايي منتشر مي‌كند.
از طرفي شركت بهينه‌سازي مصرف سوخت متذكر شد تاكنون دولت هيچ‌گونه تسهيلاتي براي تجهيزات كاهنده مصرف بنزين در نظر نگرفته و استانداردي هم توسط موسسه استاندارد براي اين تجهيزات صادر نشده است.
بنزين نيازي به مكمل ندارد
مسوولان بر اين باورند، كيفيت فرآورده‌هاي نفتي عرضه‌شده در كشور داراي استاندارد ملي بوده و نياز به مكمل و افزودني ندارد. در حال حاضر بنزين با دو عدد اكتان 87 و 95 در جايگاه‌هاي سوخت عرضه مي‌شود كه پيش‌بيني مي‌شود با بهره‌برداري از طرح‌هاي جديد پالايشگاهي درجه آرام‌سوزي بنزين ايران افزايش يابد. فروش كاهنده مصرف سوخت در سطح استان‌هاي كشور به‌شدت فراگير شده است.
مديرعامل شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي با بيان اينكه تاكنون مجوزي براي توليد و فروش اين تجهيزات توسط شركت ملي پالايش و پخش نفتي صادر نشده است، افزود: بررسي‌هاي انجام‌شده نشان مي‌دهد اكثرا شركت‌هاي فاقد صلاحيت اقدام به توليد، بازاريابي و فروش اين تجهيزات مي‌كنند. اين مقام مسوول با اعلام اينكه برخي از تجهيزات كاهنده مصرف بنزين داراي استانداردهاي دهه 60 ميلادي هستند، اظهار داشت: اين تجهيزات در گذشته و براي تصفيه سوخت‌هاي بسيار نامرغوب و بي‌كيفيت مورد استفاده قرار گرفته است.
وي با تاكيد بر اينكه افراد سودجو با استفاده از برند شركت‌هاي معتبر اقدام به فروش گسترده اين تجهيزات در سطح كشور مي‌كنند، تبيين كرد: در شرايط فعلي بنزين عرضه‌شده در جايگاه‌ها نياز به هيچ‌گونه كاهنده، مواد افزودني و افزاينده عدد اكتان ندارد.
سالاري با بيان اينكه بنزين توليدي در پالايشگاه‌هاي نفت داراي استاندارد ملي است و نيازي به مواد افزودني و مكمل ندارد، تاكيد كرد: مردم بايد از خريد اين مواد افزودني يا تجهيزات كاهنده مصرف بنزين به‌ويژه از مراكز فاقد مجوز به‌شدت پرهيز كنند.
روزانه 20 ميليون ليتر بنزين مي‌سوزد
در همه جاي دنيا رسم بر اين بوده و هست كه خودرو داراي قيمتي نسبتا پايين در قياس با سطح درآمد عمومي است و در مقابل هزينه سوخت بالاست، طوري كه استفاده از خودروي شخصي براي تك‌سرنشين بودن و همچنين مقاصدي مانند خيابان‌گردي خيلي اقتصادي نيست.
سال‌هاي سال در كشور ما رويه‌اي كاملا برعكس جهان حاكم بود؛ يعني قيمت خودرو بالا بود ولي قيمت سوخت بسيار نازل تعيين شده بود و از طرفي يارانه‌هايي كه پرداخت مي‌شد زمينه قاچاق سودآور سوخت به ديگر كشورهاي همسايه را دربرداشت و همچنين كاركرد خودروهاي بسيار فرسوده با مصرف سوخت حتي 20 ليتر بر 100 كيلومتر داراي توجيه بود.
البته پس از اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها به ترتيب براي بنزين معمولي و سوپر 6 قيمت تعيين شد به‌طوري كه بنزين معمولي يارانه‌اي با نرخ يكصد تومان، بنزين سوپريارانه‌اي 150 تومان، بنزين معمولي نيمه‌يارانه‌اي 400 تومان، بنزين سوپر نيمه‌يارانه‌اي 500 تومان، بنزين معمولي آزاد 700 تومان و بنزين سوپر آزاد 800 تومان قيمت‌گذاري شد.
با اجراي سهميه‌بندي سوخت و همچنين در پي آن عرضه سوخت آزاد قدري قيمت‌ها واقعي شد و به حدود 30 درصد قيمت واقعي بنزين در دنيا رسيد. اكنون هم دولت قصد دارد آن را طي پنج سال به قيمت واقعي دنيا برساند كه حدود يك دلار است. آنچه جاي سوال دارد اين است كه عدم تناسب بين قيمت سوخت و خودرو در ايران چه مي‌شود؟ گويا در اين مورد فقط قصد داريم قيمت بنزين را واقعي كنيم و كماكان ساخت خودروهاي پرمصرف ادامه خواهد داشت. روزانه بيش از 20 ميليون ليتر بنزين در باك خودروهاي ايراني مي‌سوزد. بنزيني كه اگرچه سعي مي‌شود از تاثير مخرب آن بر هوا سخني گفته نشود، اما افزايش تركيبات آلي فرار معلق در هوا حكايت اين تاثيرات است. براساس آمار بانك جهاني خسارت ناشي از آلودگي هوا در ايران در 10 سال آينده به 16 ميليارد ريال خواهد رسيد.
در چنين شرايطي با توجه به اينكه 85 درصد سوخت مصرفي كشور بنزين است اصلاح سبد مصرف سوخت امري ضروري است و بايد متنوع‌تر شود. استفاده از سوخت‌هايي نظير سي‌ان‌جي و ال‌ان‌جي از نظر زيست‌محيطي بسيار سالم‌تر است. همچنين استفاده از انرژي‌هايي با منشاء هيبريدي يا حتي فرآورده‌هايي با منشاء گياهي نظير انرژي ملاس نيشكر كه منشاء فسيلي ندارد، بسيار مفيد است.
بازار داغ كاهنده مصرف بنزين
صغري عباس‌نژاد: همزمان با كاهش ذخيره بنزين كارت‌هاي سوخت، طرح فروش تلفني كاهنده و افزودني‌هاي مصرف بنزين در سطح كشور افزايش يافته است. وزارت نفت در واكنش به گسترش اين فعاليت‌ها، آن را غيرقانوني اعلام كرده است.