به گزارش ایسنا، خبرگزاری اسوشیتدپرس در گزارشی اختصاصی عنوان کرد این یادداشت دیپلماتیک و محرمانه که به دست این خبرگزاری رسیده است و خطاب به یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشته شده، نشان‌دهنده اختلاف شرقی- غربی در میان پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل درباره چگونگی برخورد با برنامه هسته‌ای ایران است.
در ادامه این گزارش آمده است آمریکا، انگلیس و فرانسه خواستار این هستند که آمانو اطلاعاتی را که آژانس درباره مطالعات ادعایی دارد با 35 عضو شورای حکام آژانس در نشست بعدی‌شان در میان بگذارد، اما مخالفت روسیه و چین احتمالا امید کشورهای غربی را به اینکه شورای حکام بار دیگر پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد، به تاخیر خواهد انداخت. اسوشیتدپرس گزارش داد که مسکو و پکن در این یادداشت به آمانو هشدار دادند دست به «شتاب بی‌جا» نزند و از او خواستند که «محتاطانه رفتار کند» و افزودند که «چنین گزارشی تنها ایران را تحت فشار قرار می‌دهد و باعث می‌شود همکاری‌اش را کمتر کند.»
یک مقام بین‌المللی آشنا با این مساله گفت آمانو به هر حال قصد دارد این کار را انجام دهد و می‌گوید وظیفه‌اش است که چنین شواهدی را در اختیار شورای حکام قرار دهد. دیپلماتی که در جریان این امور قرار داشت، گفت تا جایی که می‌داند روسیه و چین بدون مشورت با سایر کشورهای دخیل به سراغ آمانو رفتند.
این دیپلمات غربی که خواست نامش فاش نشود، گفت اختلاف بین اعضای گروه ممکن است مانع هرگونه تلاش جدیدی برای تعامل و مذاکره با ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش شود.
گلین دیویس، نماینده آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سوالی درباره یادداشت روسیه و چین به آمانو گفت که واشنگتن از «تلاش‌های آژانس برای پاسخگویی به سوالات درباره ابعاد احتمالی نظامی در برنامه هسته‌ای ایران» حمایت می‌کند. دیویس که از طریق ایمیل به سوالات اسوشیتدپرس پاسخ می‌داد، گفت: اکنون برعهده ایران است که به سوالات آژانس پاسخ دهد، کاری که تاکنون از انجام آن خودداری می‌کرده است.
مسکو و پکن همواره بر لزوم یک راه‌حل دیپلماتیک برای برنامه هسته‌ای ایران تاکید داشته‌اند. این دو کشور در یادداشت دیپلماتیک خود به آمانو در اشاره به واشنگتن، لندن و پاریس هشدار داده‌اند که «برخی اعضای خاص شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به احتمال زیاد از چنین گزارش جداگانه‌ای به‌عنوان بهانه استفاده می‌کنند» تا بار دیگر ایران را به شورای امنیت ارجاع دهند.
در بخش دیگری از این یادداشت آمده است: این مسیر مستقیمی به سمت یک قطعنامه تحریم‌های جدید شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران است. این دو کشور تاکید کرده‌اند که «به طور جدی نگران چنین تحولی» هستند.
آمریکا و متحدان‌شان ماه‌هاست در تلاشند بار دیگر آژانس را ترغیب به ارجاع ایران به شورای امنیت سازمان ملل با استفاده از یک گزارش شدید‌اللحن کنند؛ رویکردی که به گفته یک دیپلمات دیگر اکنون با توجه به نارضایتی عمیق روسیه و چین، غیرمحتمل به نظر می‌رسد.
این دیپلمات که کشورش یکی از اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است گفت غرب اکنون ممکن است تلاش کند حمایت‌ها را از یک قطعنامه آژانس جلب کند که به ایران تا ماه مارس وقت می‌دهد تا با تلاش‌های آژانس برای تحقیق پیرامون مطالعات ادعایی همکاری کند. وی گفت اگر ایران به این ضرب‌الاجل عمل نکند می‌تواند موجب ارجاع مجدد پرونده هسته‌ای تهران به شورای امنیت شود. این دیپلمات در ادامه گفت یک کپی از خلاصه گزارش آژانس به ایران داده خواهد شد و از تهران خواسته می‌شود که پیش از اینکه این گزارش به شورای حکام ارائه شود به آن پاسخ دهد.
خبرگزاری رویترز نیز به نقل از دیپلمات‌های غربی گزارش داد که انتظار می‌رود گزارش آژانس حاوی اطلاعاتی درباره ابعاد نظامی احتمالی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران باشد، اما صریحا اعلام نمی‌کند که ایران درصدد ساخت سلاح اتمی است. این خبرگزاری در ادامه نوشت: بی‌میلی روسیه و چین ممکن است در تلاش‌های کشورهای غربی برای استفاده از گزارش ماه آینده آژانس به‌منظور اعمال تحریم‌های بیشتر علیه تهران اختلال ایجاد کند.
روسیه و چین هفته گذشته نیز اعلام کردند که نگرانند زمان‌بندی این گزارش آژانس به هرگونه شانس برای دنبال کردن دیپلماسی برای حل مساله هسته‌ای ایران آسیب برساند. یک مقام غربی گفت: ما خواستار یک گزارش محکم‌تر هستیم. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاعات زیادی در اختیار دارد که به آژانس اجازه می‌دهد نتایج صریحی درباره مساله‌ ابعاد نظامی احتمالی (در برنامه هسته‌ای ایران) بگیرد.
رویترز در ادامه گزارش خود نوشت که این دیدگاه‌های متفاوت نشان‌دهنده اختلاف نظر در میان شش قدرت دخیل در مساله هسته‌ای ایران است. به گفته دیپلمات‌های غربی، روسیه و چین ممکن است تمایلی به حمایت از هرگونه اقدام جدیدی برای ارجاع مجدد ایران به شورای امنیت در نشست 35 کشور عضو شورای حکام آژانس که در اواسط ماه نوامبر برگزار می‌شود، نداشته باشند.
پیتر کریل، تحلیلگر عضو نهاد کنترل تسلیحاتی در واشنگتن گفت: آنچه پس از گزارش بعدی آژانس اتفاق می‌افتد بسیار مهم است، اما الزاما یک قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل را به همراه نخواهد داشت. وی با تکرار اتهامات غرب مبنی‌بر نظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران افزود: اگر جزئیات این گزارش اشاره‌ای به تلاش برای ساخت یک کلاهک هسته‌ای داشته باشد، اعضای شورا قطعنامه‌ای را اتخاذ می‌کنند که حداقل چنین فعالیت‌هایی را محکوم می‌کند و از ایران می‌خواهد که با تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. روسیه که با ایران روابط محکمی دارد پیشنهاد تلاش‌های گام به گامی را برای حل مساله هسته‌ای ایران داده است؛ اما دیپلمات‌های غربی واکنش سردی به این طرح نشان دادند.
لاوروف: سعی داریم مذاکره ایران و غرب را به حرکت اندازیم
از سوی دیگر براساس اعلام سایت رسمی وزارت خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، در گفت‌وگو با ایستگاه رادیویی «صدای روسیه» در پاسخ به پرسش یکی از شنوندگان مبنی‌بر اینکه در موضوع مربوط به توطئه سوءقصد به سفیر عربستان در آمریکا چرا روسیه به ایران در غلبه بر مجازات‌های غربی کمک نمی‌کند، با اشاره به تحریم‌ها علیه ایران خاطرنشان کرد: آژانس علاقه‌مند است علاوه‌بر حضور منظم در ایران، بتواند مطابق با به اصطلاح پروتکل الحاقی قرارداد منع گسترش سلاح اتمی بین ایران و آژانس دسترسی بیشتری به تاسیسات هسته‌ای ایران داشته باشد. ابزارهای مضاعفی چون پروتکل الحاقی و کد اصلاح شده ‌١/‌٣ وجود دارد. اینها البته امور فنی است. یعنی علاوه‌بر امور حتما ضروری که هر عضو عدم گسترش اسلحه اتمی باید به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی واگذار کند، این موازین بنیادی هم موجود است. لاوروف ادامه داد: با توجه به تعداد زیاد سوالات مربوط به فعالیت اتمی، ایران می‌توانست به پیشواز آژانس برود، بالاخص اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل از آن چنین دعوتی می‌کنند. ما از پاسخ دادن این سوالات از طرف ایران استقبال می‌کنیم، آن زمان مجازات‌های ایران هم رفع می‌شود.
وزیر خارجه روسیه گفت: ما سعی داریم به ایران کمک کنیم روند مذاکره با اروپا، آمریکا، روسیه و چین از یک طرف و ایران از طرف دیگر که فعلاً متوقف شده را به حرکت اندازد. وی تاکید کرد: مایلیم این مذاکرات پیشرفت کند و برای این منظور اقدامات معینی پیشنهاد کردیم که باید حرکت به‌منظور برداشتن اولین قدم از طرف ایران را راه‌اندازی کند. آن‌وقت مجازات‌های تضعیف می‌شود. این موضوع در ملاقات رئیس‌جمهور ایران با مدودف، رئیس‌جمهور روسیه در آستانه و در جریان دیدار علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران از مسکو در آگوست سال جاری (مردادماه) مطرح شده بود. گفت‌وگو در این مورد ادامه دارد.
لاوروف معتقد است: مجازات‌های اعمال‌شده از طرف شورای امنیت سازمان ملل باید عملی شود. مجازات‌های مذکور یک علت ساده دارد و آن اینکه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سطح ضروری همکاری نکرده و به سوالات مشروع آژانس پاسخ نمی‌دهد. وزیر خارجه روسیه تصریح کرد: علاوه‌بر مجازات‌هایی که شورای امنیت سازمان ملل اعلام می‌کند و ایران موظف است آنها را رعایت کند، مجازات‌های یکجانبه تعیین‌شده از طرف ایالات متحده، اتحادیه اروپا، استرالیا، کانادا، ژاپن و برخی کشورهای دیگر موجود است. مجازات‌های یکجانبه به جای کمک کردن به کار به آن لطمه وارد می‌کنند زیرا جبهه متحده را به هم می‌زنند. اگر ما را قانع می‌کنند که باید به شکل یکپارچه اقدام کنیم و در شورای امنیت سازمان ملل به توافق برسیم پس کسی نباید از این موضع نه در طرف کاهش مجازات‌های اعمال‌شده و نه افزایش آنها منحرف شود. در غیر این صورت موضع ما دیگر نمی‌تواند موضع جمعی نامیده شود. لاوروف گفت: به همین دلیل تهران احساس می‌کند غرب خواهان توافق جدی نیست بلکه مایل است به هر نحو ممکن ایران و اقتصاد آن را در تنگنا قرار دهد. این رویکرد باعث رویارویی می‌شود ولی ما می‌خواهیم هر شریک بین‌المللی که در موردش سوالی مطرح است به گفت‌وگو جلب و همه امور به کمک مذاکره تنظیم شود. این تفاوت اصولی رویکرد روسیه با رویکرد برخی شرکای غربی ما است.