آیا طرح تحول بانکی می‌تواند نظام بانکی را از معضلات موجود نجات دهد؟
در حالی که نظام بانکی چندین سال است به دلیل رکود تورمی موجود در اقتصاد کشور، پرچم‌های سفید خود را به اهتزاز درآورده است، افشای اختلاس بزرگ اخیر بانکی، نظام نحیف پولی کشور را دچار لطمات جبران‌ناپذیری کرده است. در این میان برنامه‌ریزان اقتصادی با اعلام تبیین طرح تحول بانکی در تلاش هستند تا ضمن برطرف کردن سایه سنگین اختلاس اخیر، نظام پولی کشور را درراستای تأمین نیاز‌های مالی بخش‌های مختلف اقتصاد، بهبود بخشند.
شوک درمانی دیرهنگام
اما فرشاد مومنی کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: برای اینکه واقعیت‌های موثر شکست خورده دیده نشود، برنامه‌ریزان اقدام به دور جدیدی از شوک درمانی کرده‌اند که هیچ تاثیری ندارد. آنچه که کارشناسان به این طرح همچون طرح هدفمند‌سازی یارانه‌ها به دیده تردید نگاه می‌کنند آن است که اصلاح طرح تحول بانکی باید دارای سازوکار‌های تعریف‌شده‌ای باشد. کارشناسان معتقدند زمانی می‌توان صحبت از طرح تحول بانکی کرد که تمامی زیرساخت‌های نظام مالی و پولی کشور مبتنی‌بر سازوکار تعریف شده و با استفاده از راهبرد مدون سیاستگذاری اقتصاد کلان کشور باشد. به عقیده این کارشناسان‌طرح تحول بانکی باید زمانی به معنای واقعی تبیین و اجرا شود که بازار سرمایه، خزانه و همچنین نوسانات شتاب‌آور ارز کاملا در مسیر رشد و توسعه اقتصاد کلان کشور و همپای نظام بانکی کشور باشد.
از سوی دیگر برآورده نشدن درآمدهای پیش‌بینی‌شده در هدفمند‌سازی یارانه‌ها ناشی از درآمد فروش حامل‌های انرژی باعث شده تا رکود تورمی بیش از پیش صنایع تولیدی کشور را با چالش‌های جدی مواجه سازد.
چالش‌هایی از جنس نقدینگی و تأمین مواد اولیه و همچنین افزایش هزینه‌های تولیدی همه و همه موجب شده کارشناسان اجرای طرح تحول بانکی را در همان ابتدای کار طرحی شکست‌خورده بدانند.
طرح تحول بانکی به اجرا در نمی‌آید
طرح تحول بانکی یکی از مراحلی است که در راستای اجرای طرح هدفمند‌سازی یارانه‌ها از سال گذشته در دستورکار دولت و وزارت اقتصاد قرار گرفته است. کارشناسان بر این عقیده‌اند از آنجا که اجرای آزاد‌سازی حامل‌های انرژی طی یک سال گذشته نه‌تنها نتوانست انتظارات موجود را محقق کند بلکه موجب شده بسیاری از واحد‌های تولیدی با تعطیلی یا ورشکستگی مواجه شوند. فرشاد مومنی در این باره می‌گوید: اطلاق «هدفمندی» درباره طرح اجراشده برای یارانه‌ها، اتهام بزرگ است دلیل آن این است که مسوولان رسمی بیش از 70 میلیون نفر را پوشش می‌دهند و هیچ نسبتی با مفهوم هدفمندی ندارد و این یک شوک درمانی است و آثار مخربی در پی دارد. به عقیده بسیاری از کارشناسان وقتی طرح اولیه آزاد‌سازی یارانه‌ها که منتقدان از آن به‌عنوان یک شوک‌درمانی شکست‌خورده یاد می‌کنند به نتیجه نرسیده است، چگونه می‌توانند طرح تحول بانکی را اجرا کنند. مدیرعامل یک بانک سرشناس در این باره می‌گوید طرح تحول بانکی یک طرح نمادین است و شاید هیچ‌گاه به مرحله اجرا درنیاید. منتقدان طرح تحول بانکی همان منتقدانی هستند که هدفمندی یارانه‌ها را نشانه گرفته و به آن ایراد وارد کرده‌اند. پرسشی که ذهن همه کارشناسان را به خود معطوف می‌کند که این چه هدفمندی‌ای است که 99 درصد جامعه کشور را پوشش داده است.
بخش خصوصی بی‌نصیب از منابع بانکی
در حالی که رکود تورمی از یک سال گذشته شدت گرفته است، بانک‌ها در پی سیاست‌های انقباضی هرگونه همکاری با بخش خصوصی و سایر بخش‌های خرد اقتصادی کشور را نادیده گرفته‌اند. برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که شاید وضعیت به هم ریخته نظام بانکی آنچنان طولانی شود که بانک‌ها دیگر نتوانند مشتریان خود را راضی نگه‌دارند. اما آنچه مشخص است این طرح نیز مانند اجرای یارانه‌های نقدی با چالش جدی مواجه شده است.
سرگردانی میان بازار سرمایه
خزانه و نظام بانکی
کارشناسان بر این عقیده‌اند زمانی می‌توان یک نظام اقتصادی رشدیافته را در یک کشور ملاحظه کرد که نظام بانکی آن دو بازوی پرقدرت همچون بازار سرمایه و خزانه را با خود همراه داشته باشد. به گفته کارشناسان اقتصاد کشور مبتنی‌بر نظام پولی و بانکی است و بازار سرمایه و خزانه از جایگاه برجسته‌ای برخوردار نیست. در حال حاضر بازار سرمایه کشورمان که شامل بازار بورس و بازارهای ارز و سکه و طلا می‌شود دچار نابه‌سامانی و تلاطم و نوسانات سینوسی پی‌درپی است. بازار بورس که در پنج ماهه نخست امسال با نوسانات بسیار شدیدی مواجه شده بود در دو ماه اخیر با افت چنددرصدی مواجه شده است. حسین صالح‌آبادی رئیس سازمان بورس اوراق بهادار در گفت‌وگو با خبرنگار ما با تایید این موضوع می‌گوید: بالاخره بازار بورس متأثر از یک‌سری عوامل اقتصاد کلان کشور است و این امر کاملا طبیعی است. بازار ارز نیز که زمانی تک‌نرخی بود الان دچار چندگانگی نرخ شده است به گونه‌ای که سرمایه‌گذاران واقعی از آن طرد و تنها دلالان و سفته‌بازان در این بازار جولان می‌دهند. محمد کشتی‌آرای رئیس اتحادیه کشوری طلا و سکه، سیاست‌های متغیر بانک مرکزی را عامل اصلی این موضوع می‌داند و در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: سیاستگذاری نامناسب بانک مرکزی و چندنرخی‌کردن آن باعث می‌شود که بازار سکه و ارز دچار تلاطم باشد. چنانچه وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با تدبیر خبر می‌گوید: نوسانات بازار ارز هشدار‌دهنده و نگران‌کننده است و از نظر دولت پذیرش دستوری‌کردن نرخ ارز مورد قبول نیست. از سوی دیگر خزانه کشور نیز که مبتنی‌بر درآمدهای نفتی کشور است با کسری‌های مداوم مواجه شده به گونه‌ای که در سال 89 نیز با 25 درصد کاهش بودجه مواجه بوده‌ایم. حال آیا شوک‌درمانی ناشی از طرح تحول بانکی می‌تواند راه‌گشایی برای نجات نظام کمارفته بانکی باشد؟
شوک درمانی برای نجات نظام بانکی
علی پیرولی: در حالی که نظام بانکی چندین سال است به دلیل رکود تورمی موجود در اقتصاد کشور، پرچم‌های سفید خود را به اهتزاز درآورده است، افشای اختلاس بزرگ اخیر بانکی، نظام نحیف پولی کشور را دچار لطمات جبران‌ناپذیری کرده است. در این میان برنامه‌ریزان اقتصادی با اعلام تبیین طرح تحول بانکی در تلاش هستند تا ضمن برطرف کردن سایه سنگین اختلاس اخیر، نظام پولی کشور را درراستای تأمین نیاز‌های مالی بخش‌های مختلف اقتصاد، بهبود بخشند.