الهه صالحی: چند ماه است که جنگی تمام عیار علیه دشمنی ذره‌بینی در تمام جهان برپاست؛ دشمنی که قدرت هیچ ارتشی برای مقابله با آن کافی نیست. خط مقدمی هم وجود ندارد. دشمن نامرئی تمام فضای اطراف ما و زندگی‌مان را گرفته و یک اشتباه ساده کافی است تا مبتلایت کند. در این جنگ مدافعان و قهرمانان افراد دیگری هستند. کادر درمانی که داوطلبانه خودشان را در معرض ویروس کرونا قرار می‌دهند و شبانه روز در تلاشند تا جان افراد را نجات دهند.

اما در این میان، بی‌مهری، بدبینی و خشونت علیه کادر درمان همیشه وجود داشته؛ هرچند که خودشان می‌گویند از قبل و در زمان تحصیل برای تمام این بی مهری‌ها آماده شده‌اند و مردم را درک می‌کنند، اما این خشونت در شرایط فعلی علیه پرستارانی که ماه‌هاست با حقوق‌های کم از زندگی‌شان گذشته‌اند، بیشتر از هر وقت دیگری غیرانسانی به نظر می‌رسد. در این دوران هم کم نبودند اخباری که از ضرب و شتم شدید پرستاران و حتی پزشکان منتشر ‌شدند.

وحید نصیری، معاون حقوقی پارلمانی سازمان نظام پرستاری چندی پیش از از ضرب‌وشتم دو پرستار در مشهد توسط همراهان بیمار خبر داده و گفته بود: «نبود امنیت جانی پرسنل درمانی بیمارستان‌ها مبدل به یک بحران ملی شده. آستانه تحمل پرستاران اندازه‌ای دارد. اگر وزارت بهداشت پول ندارد معوقه‌های ۱۶ ماهه پرستاران را بدهد، حداقل امنیت گروه پرستاری در بیمارستان‌ها را تأمین کند و اگر همین کار را هم نمی‌کند، لااقل از پرستاران مضروب حمایت قانونی یا حداقل دلجویی کند. سازمان نظام پرستاری کشور نیز در گزارش‌های خود گفته، هفته‌ای نیست که دو سه مورد خشونت علیه پرستاران در مراکز درمانی اتفاق نیفتد. بسیاری از این موارد هرگز ثبت و گزارش نمی‌شود.»

ترسیدم از تراس پرتم کنند

می‌گویند امکان ندارد در بخش اورژانس یک بیمارستان در یک شیفت کاری، همکاران ما انواع مختلفی از این خشونت‌ها از توهین کلامی گرفته تا درگیری‌های فیزیکی مانند هل دادن و بیشتر را تجربه نکنند اما در دوران تحصیل تاب آوری و مدارا را به ما آموزش داده اند اما کمتر پیش می‌آید که پرستار با چنین بیماری مقابله به مثل کند؛ با این وجود فرهنگسازی توسط رسانه‌های رسمی موضوعی است که خلاء آن حس می‌شود.

م.ر پرستار یکی از بیمارستان‌های دولتی تهران است که در هفته گذشته به شدت مورد ضرب و شتم سه نفر از همراهان بیمار قرار گرفته است. او به خبرآنلاین می‌گوید: «بیماری در بامداد جمعه با تشخیص التهاب مغز و کاهش سطح هشیاری و ابتلا به کرونا، به بیمارستان ما منتقل شد در حالی‌که سابقه تشنج و تب بالای ۴۰ درجه داشت و سکته قلبی هم کرده بود. ما مجبور شدیم برای مریض احیای قلبی و ریوی انجام بدهیم اما متاسفانه دیدیم که مریض در حال ایست قلبی است و بلافاصله اقدامات احیا را انجام دادیم که حدود یک ساعت و ربع طول کشید اما در نهایت بیمار فوت کرد.»

بیشتر بخوانید:

پاسخ دبیرکل خانه پرستار به دروغ فرار پرستاران از بیمارستان‌ها و حقایق نگفته از مشکلات آنها

کادر درمان؛ زحمات و انتظارات در سال سختی و کرونا

این پرستار ادامه می‌دهد: «دختر ایشان وارد ICU شد و یقه من را گرفت و شروع به تهدید کرد. من چیزی نگفتم چون درک می‌کردم که به هرحال پدرش را از دست داده اما بعد برادرانش وارد شدند و سه نفری به سمت من حمله کردند و مرا مورد ضرب و شتم قرار دادند. می‌گفتند حال پدر ما خوب بوده و کم کاری ما دلیل مرگ ایشان بوده است. در آخر من از ترس اینکه من را از تراس پایین پرت کنند، به سمت اتاق عمل فرار کردم.»

او می‌گوید: «البته بعد از رسیدن پلیس، اظهار پشیمانی کرده و گفتند احساساتی شده اند اما اگر قرار باشد هرکس عزیزی را از دست می‌دهد، دیگری را به قصد کشت بزند سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. وقتی یک نفر فوت می‌کند ما درک می‌کنیم که همراهان عزیزشان را از دست داده اند و قبلا هم پیش آمده است که همراه بیمار توهین کلامی کند یا هل بدهد و اگر در همان حد بود، من شکایتی نمی‌کردم؛ ما از اسفند ماه در بیمارستان در حال مراقبت از بیماران کرونایی هستیم و من هفت ماه است که پدر و مادرم را ندیده ام. این درست نیست که من بخاطر مرگ بیماری که تقصیر من نبوده، کتک بخورم.»

یک روز هم بدون توهین نمی‌گذرد

خشونت علیه کادر درمان از اصلی‌ترین عواملی است که می‌تواند روی احساس امنیت در شغل و کیفیت مراقبت از بیماران، نقش مهمی ایفا کند. فعالان این حوزه معتقد اند اصلی‌ترین دلیل پیش آمدن این اتفاقات وجود تنش‌های ناشی از بیماری در فضای کاری آنها، نگرش منفی نسب به کادر درمان و شلوغ بودن و ازدحام در ایستگاه پرستاری بوده است با این حال می‌گویند فرهنگسازی را راه اصلی جلوگیری از تکرار این اتفاقات می‌دانند.

فرشید الازمنی، معاونت اجرایی سازمان نظام پرستاری می‌گوید: «تیم درمان پاسخی به این خشونت‌ها نمی‌دهند و حتی گاهی پیش آمده است که کتک خورده‌اند و حرمتشان خدشه دار شده است اما به خاطراخلاق حرفه‌ای و دروسی که در رابطه با رفتار با بیمار و همراهانش به آنها آموزش داده شده است، همواره سازش و خودداری کرده اند و نشان می‌دهد که پرستاری ما به سمت حرفه‌ای شدن رفته است.»

او ادامه می‌دهد: «ما خودمان را جای همراه مریض می‌گذاریم که به آنها شوک وارد شده و عزیزشان که تا چند ساعت قبل زنده بود، از دنیا رفته است. اما بحث این است که چطور فرهنگسازی کنیم که موقع بروز این شوک چطور رفتار کنیم؛ این فرهنگسازی وظیفه رسانه‌های رسمی است اما هیچ اقدامی در این مورد نشده است.»

با این همه، آمار دقیقی از میزان خشونت علیه کادر درمان وجود ندارد. به طور ضمنی، تنها ضرب و شتم است که خشونت محسوب می‌شود اما توهین کلامی نوعی از خشونت است که بیشتر نسبت به پرستاران رواج دارد و فعالان این حوزه معتقدند که امکان ندارد در یک روز پرستاران از این توهین‌ها مصون باشند.

الازمنی در این باره می‌گوید: «به طور مثال ما به همراه مریض می‌گوییم که بخاطر بحث کرونا و شلوغی و سلامتی خودتان، ملاقات ممنوع است اما همراه مریض ناراحت می‌شود و به ما توهین می‌کند.»

اما برخی دیگر از پرستاران معتقدند که راهکارهای دیگری نیز برای جلوگیری از بروز این اتفاقات وجود دارند. تجهیز کردن هر بخش به نگهبانی که در صورت بروز درگیری، مداخله کند و وجود دوربین از مسائلی است که برای پیشگیری از خشونت پیشنهاد می‌شود.