آخرین گزارش گروسی به آژانس بین المللی انرژی اتمی حاشیه های بسیاری داشت . تروئیکای اروپایی بار دیگر علیه ایران بیانیه صادر کرد. تروئیکای اروپایی اصرار دارد که ایران به تعهدات خود در برجام بازگردد. همزمان ایران هم خواستار این است که طرفین برجام، تعهدات خود را اجرایی کنند.با این حال فارغ از جو سازی ها این گزارش نشان داد که ایران همچنان قادر به رشد در صنعت هسته ای است و در عین حال قصد ندارد که کاری پنهان از آژانس انجام دهد.

با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل هسته ای و دیپلماسی به گفتگو نشستیم:

ما اخیرا شاهد انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص ایران بودیم. این گزارش مورد توجه زیادی قرار گرفت. به طور کلی این گزارش را چطور ارزیابی می کنید؟

در مورد این گزارش از ابعاد مختلفی می شود صحبت کرد. آژانس هر سه ماه یکبار موظف است که ارزیابی خود را نسبت به فعالیت های هسته ای ایران ارائه کند. این هم ادامه همان گزارش های قبلی است اما به روز شده. از جنبه های مختلف به موضوع فعالیت های هسته ای پرداخته. در وهله اول این گزارش با این جزییاتی که دارد حدودا ۹ صفحه می شود و نشان دهنده این است که همچنان آژانس گسترده ترین نظارت ها و کنترل ها را بر فعالیت های هسته ای صلح آمیز ایران دارد و این گزارش محصول همین نظارت هاست. بنابراین گروهی که ممکن است فضا سازی کنند که ایران ۱۲ برابر حد مجاز غنی سازی کرده و.. می خواهند نشان دهند که ایران تخلف میکند. اما این گزارش به صراحت نشان می دهد که فعالیت های ایران زیر نظر آژانس انجام می شود و اگر اینطور نبود، گروسی نمی توانست گزارشی با این جزئیات داشته باشد که حتی تعداد سانترفیوژهای فعال ایران را هم نشان دهد.

از طرفی هم این گزارش نشان داده که ذخایر ایران به ۲۴۴۲ کیلو و نهصد گرم رسیده و حتی نهصد گرم هم ذکر شده و این رقم نسبت به فصل قبل افزایش یافته. گزارش تقسیم شده توضیح می دهد که این افزایش شامل چه مواردی است. پس ایران تحت نظارت آژانس و به صورت شفاف فعالیت می کند.

موضوع دوم این است که گزارش گروسی پاسخ خوبی است به آن کسانی که به دروغ می گفتند صنعت هسته ای ایران بر اثر برجام نابود شده است و ما نمی توانیم فعالیت غنی سازی داشته باشیم. این گزارش می گوید از زمانی که ایران تعهداتش را کاهش داده، در عرض یک سال و نیم ذخایر اورانیوم ایران تقریبا ۱۲ برابر شده است. این نشان می دهد که صنعت هسته ای ما نابود نشده. مخالفان برجام قبلا می گفتند که فردو را تعطیل کرده اند و... اما حالا در همین گزارش نشان داده شده که در فردو غنی سازی انجام می شود و درصدش هم ذکر شده. فضاسازی های مخالفان برجام صحت نداشته وگرنه گزارش به این شکل نبود.

نکته سوم دیگری که وجود داشت، این بود که ir۲ که سانترفیوژهای نوع پیشرفته هستند، در خط تولید قرار گرفته اند و دو تا از آبشارهایش فعالیت خود را شروع کرده اند. پس تحقیق و توسعه این صنعت در این مدت گسترش داشته. اگر تحقیق و توسعه نبود اینها نمی توانستند وارد مدار شوند.

این گزارش می گوید فعالیت هایی به صورت شفاف و با قدرت در ایران در حال دنبال شدن هستند و به همین دلیل هم میبینیم وزرای خارجه کشورهای اروپائی سریع تشکیل جلسه می دهند و به دنبال این هستند که باز ایران را به تعهداتش در برجام برگردانند. این ها موفقیت است و اگر این موفقیت ها وجود نداشت، تروییکای اروپائی همان روال قبل را طی می کرد.

در واقع شوکی که ایران می خواست به جامعه جهانی بدهد، اتفاق افتاده؟

این روند نشان می دهد که تحریم های همه جانبه ای که امریکا ایجاد کرده بود، حداقل در این بخش اثری نکرده. به نظر من باید به این فکر کنیم که چگونه می شود از این فرصت استفاده کرد تا ما مشکل را یکبار برای همیشه حل کنیم تا سلاح تحریم را از دست طرف مقابل خارج کنیم. اینها ضمانت هستند برای ما اما کافی نیستند. ما باید کاری کنیم که این اهرم تحریم از دست طرف مقابل خارج شود.

نکته دیگر اینکه که گروسی اعلام کرده ما همچنان نظارت ها را ادامه می دهیم و راجع به آن موضوعاتی که سوال برایمان وجود داشته از ایران خواستیم که توضیحات و اطلاعات بیشتری بدهد. با اینکه ایران دسترسی هم ایجاد کرد و بازرسی هم کردند، اما هنوز می گویند برای ما دوز ذرات اورانیوم با غنای پایین خیلی مهم است. این ذرات اصلا چیز خاصی نیست و زیر پنج در صد است و برای هر کشور دیگری بود، این را با یک گفتگوی ساده حل و فصل می کردند. اما وقتی می گویند آژانس به موضع گیری های سیاسی کشانده شده، همین جاهاست. خود آقای گروسی می گوید که این ذرات اورانیوم با غنای پایین است و منشاء اش هم مشخص نیست که از کجاست.

آلودگی زیر ۵ درصد و آنهم قبل از سال ۲۰۰۳ چه خطری می تواند داشته باشد که نشود آن را حل و فصل کرد؟ خبرگزاری های خارجی و... طوری به موضوع پرداخته اند که انگار تهدید هسته ای بوده، در صورت ی که هر فرد فنی می فهمد یعنی چه.

وقتی گروسی این گزارش را با این ادبیات می دهد، می گوید من تحت فشار هستم و این سوال را باید همچنان کش بدهم. وگرنه می شد این مساله را مدیریت کرد. فشارهای آمریکا و اسراییل و... است که این موضوع را بزرگ کرده . وگرنه همه می دانند که این موضوع خیلی چیز مهمی نیست. درخواست آژانس این بود که دسترسی داده شود، که این اتفاق افتاده و آنها از این بخش بازدید هم کرده اند. اگر چیزی بود که ایران اجازه نمی داد بازدیدی صورت بگیرد.

بیانیه تروئیکای آمریکایی را چطور می بینید؟ معمولا این گونه بیانیه ها عادی شده که هر بار آن را صادر می کنند. اما این مورد آخر را چطور ارزیابی می کنید؟

آنها از ایران در این بیانیه هم خواسته اند که به تعهدات خود در برجام بازگردد. اما باید پرسید که چرا خودشان این کار را نمی کنند؟ اروپا اول یازده تعهد خود را انجام دهد و بعد بیاید این را به ایران بگوید.

کشور ما اعلام کرده که اگر آنها به تعهدات خود در برجام بازگردند، ایران هم به تعهداتش در برجام باز خواهد گشت. بنابراین اگر واقعا می خواهند این فشار را روی آمریکا بگذارند و تعهدات خودشان را هم که به بهانه ایالات متحده به انجام نرسانده اند، انجام دهند.

به نظر می رسد که این بیانیه اخیر هم استفاده از سیاست هشدار به جای سیاست همکاری است. در حالیکه اول باید بروند تعهدات را اجرایی کنند و وقتی به عنوان یک گام مثبت انجام دادند، طرف ایرانی هم همانطور که بارها گفته، به محض این اتفاق به تعهدات برگردد.

گزارشی منتشر شد که سر و صدای بسیاری هم کرد که بعد از انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، ترامپ قصد حمله به نطنز را داشته. آیا پس از انتشار این گزارش احتمال انجام یک حمله محدود آنطور که برخی رسانه ها نوشته ند، در شرایطی که ترامپ منتظر یک جرقه است، ممکن است که به یک حمله بیانجامد؟

حمله به ایران اگر رخ دهد، حمله محدودی نخواهد بود. ایران پاسخ خواهد داد و آنها هم بی پاسخ نمی گذارند و کش پیدا می کند. مساله دیگر این است که نطنز مرکز هسته ای و در حال فعالیت است. حمله کردن به مرکزی که در حال فعالیت و زیر نظر آژانس است، نقض آشکار همه قوانین بین الملل است و آلودگی اش هم همه منطقه را فرا می گیرد . فقط محدود به شمال غرب ایران نشود و آمریکا باید به باقی کشورهای منطقه هم پاسخگو باشد. بنابراین چیزی که مطرح شده یک بلوف سیاسی است.

آمریکایی ها در موقعیتش هم نیستند. ۲۳۰ هزار کشته داده اند. خود ترامپ هم همیشه می گفت بوش جنگ را به ما تحمیل کرد که میلیاردها دلار خرج بر روی دست مالیات دهندگان گذاشت. ترامپ اصرار دارد که نیروهای آمریکا را از عراق و افغانستان هم خارج یا حداقل از تعداد آنها کم کند. در چنین سیاستی چطور باید حمله به ایران را طراحی کند؟

ترامپ و مشاورانش می دانند که این یک اتفاق محدود نیست و حتی ممکن است به جنگی منطقه ای بیانجامد. من بعید میدانم که ترامپ چنین ریسکی را بپذیرد. آنها سیاست فشار حداکثری را هم اینطور توصیف می کردند که ما می توانیم با این فشار یک فروپاشی درونی در ایران ایجاد کنیم که بدون شلیک یک گلوله حکومت در ایران ساقط شود.

آنها دنبال چنین سیاستی بودند و چنین حمله ای یا نشان میدهد که به طور کامل از سیاست فشار حداکثری شکست خورده اند و دیده اند که به جایی نرسیده و دولتشان هم به سر آمده. من فکر نمی کنم عملا چنین اتفاقی بیفتد.

ما شاهد جلسه ای هم بین تروییکای اروپایی بودیم که در آن به دو موضوع اشاره شد. یکی بازگشت ایران به تعهداتش در توافق هسته ای و دومی اظهارامیدواری نسبت به اینکه دولت آینده آمریکا به توافق برگردد. این جلسه و موضوعات مطرح شده را چطور می بینید؟

اینکه آنها از آمریکا دعوت می کنند که به برجام بازگردد، بخش خوبش است. اما باید ببینیم که بایدن چه تصمیمی میگیرد. بایدن در تبلیغات خود گفته بود به برجام بر میگردد. اما باید دید که در عمل هم وفا می کند یا نه. تکلیف این را هم بایدن باید روشن کند که آمریکا می خواهد این سیاست حداکثری را ادامه دهد یا نه؟ و آیا کلا کنار گذاشته می شود یا بخش مربوط به فعالیت های هسته ای را کنار خواهد گذاشت. تا زمانی که تحریم باشد کار ما پیش نخواهد رفت. ما باید این اهرم را از دست آنها خارج کنیم.

اروپا می گوید که از بازگشت آمریکا به توافق با ایران استقبال می کند، ایا این کشورها این توانایی را دارند که بخواهند واشنگتن را برای بازگشت به برجام تحت فشار قرار دهند؟

به هیچ وجه از چنین قدرتی برخوردار نیستند. اگر چنین توانی داشتند ترامپ را وادار می کردند که در توافق بماند. البته بایدن علاقه مند است که با متحدانش همکاری داشته باشد. ترامپ این متحدان را اصلا به حساب نمی آورد یعنی صراحتا با ادبیات بسیار بد با اروپائی ها صحبت می کرد.اگر بایدن گفته که می خواهم برگردم به همکاری با متحدان آمریکا،یکی از راه هایش این است که به توافقی که اروپائی ها انقدر به آن اصرار دارند بازگردد. به هرحال اروپا درست است که به تعهداتش عمل نکرده اما حداقل در موضع گیری ها متعهد به توافق با ایران بوده. در همان قضیه قطعنامه هم هر چقدر امریکا فشار آورد همین کشورها محکم جلوی واشنگتن ایستادند و رای ممتنع دادند. یعنی نه به نفع ایران و نه به نفع آمریکا رای دادند و این خیلی برای واشنگتن خفت آور بود.

اگر واقعا بایدن بخواهد با متحدانش همکاری کند، یکی از راه هایش بازگشت به برجام است. از این نظر می شود به نقش اروپا اشاره کرد. اما اینکه به مفهوم سیاسی بخواهد به آمریکا فشاری بیاورد، ممکن نیست.

این گزارش که ارائه داده شده از سمت آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند در تصمیمات بایدن در مورد ایران هم موثر باشد؟

بر اساس گزارش، گروسی گفته مذاکرات ادامه دارد، دسترسی هم داده شده. آمریکا این مساله را سیاسی می کند و به عنوان بهانه سیاسی روی آژانس فشار می آورد که ایران باید حتما یک پاسخ قانع کننده به سوالات آژانس بدهد. آنهم در مورد چیزی که متعلق به سال ۲۰۰۳ و مربوط به ذرات کم غنی شده است. کاملا مشخص است که چیز با اهمیتی نیست. آنها فقط بهانه جویی کرده و بهره برداری رسانه ای و تبلیغاتی می کنند تا بتوانند به آژانس و ایران فشار بیشتری بیاورند. اینکه تصمیمات بایدن در این خصوص چه باشد، باید منتظر ماند تا او روی کار بیاید.

منبع: خبرآنلاین