دکتر "جوشوا بلایت" متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن و از بنیانگذار واکسن های پایه ایمنی، در گفت و گو با ایسنا درباره آینده بیماری کووید ۱۹ گفت: یک روزی همه گیری کووید ۱۹ در دنیا به پایان خواهد رسید اما اینکه این روز، چه زمانی فرا خواهد رسید، تا حدود زیادی به پیشرفت واکسن های در دست اقدام تولیدی در سطح دنیا بستگی دارد.

نمی توان انتظار بازگشت سریع و قریب الوقوع به زندگی عادی را داشته باشیم

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در سراسر دنیا، بیش از ۲۰۰ واکسن کووید ۱۹ در فرآیند رسیدن به مرحله تولید نهایی هستند که نزدیک به ۵۰ مورد آنها در مراحل آزمایشات انسانی قرار دارند افزود: مقیاس و سرعت تلاش های علمی صورت گرفته برای تولید واکسن و درمان بیماری کووید ۱۹ در دنیا بی سابقه بوده و ما در کمتر از یکسال از اولین شیوع این بیماری در کشور چین، می توانیم دلایل قانع کننده و خوش بینی واقعی نسبت به پایان این اپیدمی داشته باشیم.

بلایت در تشریح آخرین وضعیت واکسن های در دست اقدام با تاثیر پذیری بالا گفت: شرکت های آمریکایی «فایزر» و «مودرنا» هر دو نتایج اولیه واکسن کووید ۱۹ خود را گزارش کرده اند که به ترتیب این واکسن ها ۹۵ و ۹۴.۵ درصد از ابتلا به ویروس کرونا محافظت می کنند. همچنین واکسن دانشگاه آکسفورد نیز می تواند تا ۹۰ درصد ابتلای افراد به ویروس کرونا و گرفتن فرم های جدی و پیشرفته این بیماری را جلوگیری کند اما با همه این فرآیندهای علمی صورت گرفته، برخی تضمین های مهم ایمنی نهایی و حتی با یک عملیات لجستیکی گسترده برای واکسیناسیون، نمی توان انتظار بازگشت سریع و قریب الوقوع به زندگی عادی را داشته باشیم.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در تشریح جزییات بیشتر این واکسن های کاندیدای کووید ۱۹ گفت: همانطور که در خبرها نیز رصد می شود، کار غول دارویی فایزر آمریکا و شرکت بیوتکنولوژی BioNTech آلمان در موثربودن ۹۵ درصدی ایمن سازی در برابر ویروس کرونا، پیام نوید بخشی بزرگی را به دنیا القا کرد و از سوی دیگر نتایج شرکت داروسازی Moderna با ۹۴.۵ درصد تاثیرگذاری نیز به همان اندازه چشمگیر است.

بلایت اظهار کرد: از بین افرادی که برای واکسن مودرنا آزمایش شده اند، ۴۲ درصد افراد بالای ۶۵ سال یا در معرض بالای خطر بیماری کووید ۱۹ (۵۰۰۰ نفر افراد دیابتی، چاق یا با مشکلات قلبی) و ۳۷ درصد نیز از جوامع اقلیت قومی بودند که چنین تعداد زیادی از افراد در معرض بالای خطر بیماری کووید ۱۹ در این دسته های آزمایشی، قابل توجه می باشد.

وی با اشاره به اینکه علائم برای واکسن احتمالی دانشگاه آکسفورد نیز بسیار مناسب است اظهار کرد: بیش از ۲۰ هزار نفر داوطلب آزمایشات واکسن آکسفورد از کشورهایی همچون انگلیس، آفریقای جنوبی، برزیل و کنیا در فاز سوم مطالعات شرکت کرده اند که با توجه به اینکه هر فرد واکسینه شده به دو دوز این واکسن نیاز دارد، پیش بینی می شود که ۱۹ میلیون دوز از واکسن دانشگاه آکسفورد در صورت تایید توسط نهادهای نظارتی تا قبل از پایان سال در دسترس عموم قرار گیرد.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن ادامه داد: همچنین دانشمندان این دانشگاه دریافته اند که وقتی نصف دوز این واکسن به افراد داده می شود و به دنبال آن یک دوز کامل دیگر به فرد تزریق می شود، واکسن ۹۰ درصد موثر خواهد بود.

۴۸ واکسن کووید ۱۹ در سطح دنیا در مرحله آزمایشات انسانی

بلایت در ادامه این گفت و گو به دیگر گزارشات منتشر شده درباره تاثیرپذیری بالای واکسن کووید ۱۹ سایر کشورها نیز اشاره کرد و به ایسنا گفت: در آن سوی دنیا نیز وزارت بهداشت روسیه اعلام کرده است که داده های اولیه برای واکسن کاندیدایی این کشور نشان می دهد ۹۲ درصد در برابر بیماری کووید ۱۹، موثر است که این اتفاق بازهم می تواند امیدبخش و جذاب برای مردم سراسر دنیا باشد.

وی با بیان اینکه در مجموع از ۴۸ واکسن کووید ۱۹ که در سطح جهانی در مرحله آزمایشات انسانی قرار دارند، ۱۱ مورد در فاز سوم آزمایشات قرار دارند که پیشرفته ترین مرحله آزمایشات، وقتی است که ده ها هزار داوطلب در این فاز آزمایش شوند اظهار کرد: فرآیند به نتیجه رسیدن واکسن ها به صورت کلی دارای سه فاز هستند که پیشرفته ترین واکسن ها در فاز سوم قرار داشته که آخرین مرحله قبل از در دسترس قرار دادن واکسن در سطح وسیع برای عموم است.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در تشریح مراحل سه گانه فرآیند به نتیجه رسیدن واکسن به ایسنا گفت: در فاز اول، دوزهای مختلف واکسن به تعداد کمی از داوطلبان سالم داده می شود تا از دوز مناسب ایده گرفته و از ایمن بودن مواد اطمینان حاصل کنند. هدف اصلی در این مرحله شناسایی دوز مناسب برای مرحله بعدی در فرآیند آزمایش و همچنین رد کردن هرگونه مشکل عمده ایمنی است.

وی با بیان اینکه در فاز دوم، واکسن برای تعداد بیشتری از افراد تجویز می شود که اغلب بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ اما گاها به هزاران نفر نیز می رسد ادامه داد: در این مرحله محققان ارزیابی می کنند که آیا واکسن می تواند یک پاسخ ایمنی مداوم ایجاد کند یا خیر؟ و همچنین از نظر عوارض جانبی بالقوه نیز نظارت ها در فاز دوم صورت می گیرد.

بلایت در تشریح فاز سوم مراحل دست یابی به واکسن ها نیز گفت: در این فاز واکسن برای اندازه گیری میزان محافظت در برابر عفونت طبیعی مورد آزمایش و بررسی قرار می گیرد. این مطالعات اغلب شامل دهها هزار داوطلب سالم است تا ثابت کنند که واکسن از بیماری جلوگیری می کند همچنین در این مرحله مشکلات نادر یا عوارض جانبی واکسن را شناسایی می کنند. سرعت آزمایشات فاز سوم به میزان عفونت و مقدار R بستگی دارد به طوری که اگر میزان عفونت بسیار کم باشد، آزمایش ممکن است ماه ها ادامه داشته باشد.

تمایل کشورهایی با اقتصاد ضعیف تر به واکسن دانشگاه آکسفورد

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در پاسخ به این سوال که آیا قادر به توزیع واکسن خواهیم بود؟ نیز گفت: به طوری مثال جمع آوری میلیون ها واکسن کووید ۱۹ برای جمعیت ۶۶ میلیون نفری انگلستان کار کوچکی نیست و مشابه همین اتفاق نیز چالشی برای سایر کشورهای دنیا خواهد بود به خصوص وقتی چالش اساسی تهیه و توزیع این واکسن را در می یابیم که می فهمیم واکسن های کاندایدایی شرکت های فایزر، مودرنا و دانشگاه اکسفورد برای اثربخشی خود به دو دوز این واکسن نیاز دارند.

وی با بیان اینکه از دیگر مشکلات پیش روی در توزیع واکسن کووید ۱۹ بحث نگهداری آنها است، گفت: واکسن تولید شده توسط شرکت فایزر باید در دمای منفی ۷۰ درجه سانتیگراد نگهداری و باید در دو نوبت و با فاصله سه هفته ای انجام شود که فقط یک هفته پس از عملیات نهایی موثر خواهد بود.

بلایت با تاکید بر اینکه نگه داشتن واکسن در چنین دمای پایینی، چالش آشکار در هنگام توزیع این واکسن به ویژه برای کشورهایی با اقتصاد ضعیف تر خواهد بود افزود: این همان نقطه و مشکلی است که باعث می شود کشورهایی با اقتصاد ضعیف تر به سمت واکسن مودرنا رفته و آن را ترجیح دهند زیرا واکسن کاندیدایی شرکت مودرنا باید در دمای منفی ۲۰ درجه سانتیگراد نگه داشته شود و پس از یخ زدایی به مدت ۳۰ روز در یخچال دوام خواهد داشت.

وی درباره نگهداری واکسن دانشگاه آکسفورد نیز گفت: واکسن دانشگاه آکسفورد بهتر از دو رقیب دیگرش است به طوری که این واکسن را می توان در دمای یخچال نگهداری کرد و به همین دلیل واکسن آنها به راحتی می تواند حمل و توزیع شود و ذخیره سازی آن برای کشورهایی باد در آمد کمتر و اقتصاد ضعیف تر آسان تر خواهد بود.

همچنان باید صبور بود

بلایت در ادامه افزود: یکی از نکات اساسی که تقریبا در سایر کشورهای دنیا در بحث واکسیناسیون نادیده گرفته شده است، تزریق این واکسن ها خواهد بود که در این راستا باید برای توزیع روان و راحت‌تر این واکسن، هزاران داوطلبی که هیچ سابقه پزشکی ندارند، را برای تزریق واکسن آموزش دهیم همانطور که در انگلستان، شرکت آمبولانسی سنت جان مدعی شده است که به داوطلبان آینده برای تزریق واکسن آموزش خواهد داد تا تزریق واقعی را به بیماران انجام و تحویل دهند؛ ضمن آنکه این آموزش ها باید به گونه ای باشد که این افراد بتوانند به صورت بالقوه نسبت به هرگونه عکس العمل منفی فوری واکسن، واکنش نشان دهند.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن و بنیانگذار واکسن های پایه ایمنی به تعداد بالای دوزهای تولید شده در سطح جهان اشاره کرد و گفت: فارغ از اینکه کدام یک از این واکسن های تولیدی کارساز باشند، میلیون ها دوز برای کاندیداهای اصلی تولید شده یک چالش اساسی خواهد بود.

وی افزود: این تعداد واکسن تولیدی در یک بازه زمانی کوتاه قطعا در دنیا بی سابقه خواهد بود و تولید دوزهای کافی از این واکسن برای کل جمعیت جهان ممکن است روندی طولانی داشته باشد که همین امر باعث می شود از مردم این انتظار را داشته باشیم که صبور باشند.

زندگی بدون فکر مداوم درباره کرونا، شاید تا اواخر سال ۲۰۲۱

بلایت در بخش دیگری از این گفت و گو در پاسخ به این سوال که چه زمانی می توانیم به زندگی عادی خود بر گردیم؟ به ایسنا گفت: قطعا بازگشت به زندگی عادی و نرمال به یکباره نخواهد بود. به طور مثال واکسن های شایع شده و ریشه کنی بیماری برای مقابله با آبله در مقیاس جهانی طی دهه ها به دست آمده است (که به تکرارهای مختلف واکسن نیاز داشت) همچنین با توجه به اینکه اولین واکسن ها علیه فلج اطفال در دهه ۱۹۵۰ ساخته شده اند اما هنوز شاهد هستیم فلج اطفال از خط پایان خارج نشده است.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن با اشاره به اینکه اگر اولین واکسن های کووید ۱۹ به خوبی کار کنند، ممکن است تا اواخر سال ۲۰۲۱ همه ما بتوانیم بدون فکر مداوم درباره کووید ۱۹، زندگی کنیم اظهار کرد: اگر در فرآیند تولید واکسن کووید ۱۹، هرگونه تزلزل یا مشکلات ایمنی به وجود آید، ممکن است بازگشت زندگی به حالت عادی طولانی تر شود اما در مجموع حدس و گمان درباره بازگشت به روال عادی یک بازی خطرناک است.

واکسن ها به بسته نگه داشتن دروازه کمک می کنند اما ...

وی با تاکید بر اینکه خوش بینی برای رسیدن به تولید نهایی واکسن کووید ۱۹، خوب و مناسب است زیرا قطعا این واکسن خواهد آمد اظهار کرد: واکسن ها به بسته نگه داشتن دروازه کمک می کنند اما قطعا به تنهایی عالی نیستند!! زندگی به حالت عادی بر می گردد، اگر همه ماسک زده، فاصله اجتماعی را رعایت کرده و تا حد ممکن فرصت انتقال ویروس را کاهش دهیم و قطعا با چنین اقداماتی خیلی زودتر به نقطه مطلوب زندگی عادی خواهیم رسید اما اگر هم اکنون تسلیم شویم، خواهیم دید که تعداد غیرقابل تصوری از مرگ کووید ۱۹ در دنیا را خواهیم داشت همانطور که همچنان روند بیماری و مرگ و میر افزایش یافته است.

بلایت در پاسخ به این سوال که برای پایان اپیدمی کرونا در دنیا چه تعدادی باید واکسیناسیون شوند؟ به ایسنا گفت: تقریبا به حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از جمعیت دنیا برای ایمن سازی نیاز خواهیم داشت، که بخشی از این مصونیت ناشی از افرادی است که قبلا ویروس داشته و بخشی از آنها کسانی خواهند بود که واکسینه خواهند شد و پیش بینی می شود که حدود ۷۰ درصد از افراد نیاز به واکسن داشته باشند و اگر ما بتوانیم به این سطح برسیم موضوع ایمنی گله ای به دست خواهد آمد و بدین معناست که ویروس دیگر قادر نخواهد بود در تعداد کافی از مردم زنده بماند تا بتواند خود را حفظ کند.

بخش بزرگی از جمعیت دنیا نسبت به استفاده از واکسن تردید دارند

ی با تاکید بر اینکه رسیدن به این سطح آسان نخواهد بود اظهار کرد: مطالعات نشان داده است که بخش بزرگی از جمعیت در کشورهای مختلف دنیا نسبت به استفاده از واکسن کروناویروس به دلیل تولید سریع آن تردید دارند و معتقدند که عوارض جانبی پیش بینی نشده ای در پی خواهد داشت.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن با اشاره به اینکه برخی از منتقدان ترس از تزریق سریع واکسن را دارند افزود: به طور مثال مطالعه ای که توسط کالج کینگ لندن و Ipsos MORI در ماه آگوست انجام شد نشان داد که فقط ۵۳ درصد از جمعیت انگلیس مایل به استفاده از واکسن ویروس کرونا هستند.

وی در پاسخ به این سوال که اصولا واکسن ها چگونه کار می کنند؟ گفت: به زبان ساده، واکسن ها سیستم ایمنی بدن شما را فریب می دهند و فکر می کنند به این بیماری آلوده شده اید. سپس یک پاسخ برای پاک کردن مهاجم از سیستم شما را آماده می کند. بدن معمولا بیماری را به یاد می آورد بنابراین دفعه بعدی با سرعت بیشتری با هرگونه عفونت در آینده مقابله می کند.

بلایت با اشاره به اینکه واکسن ها از کل یا بخشی از پاتوژن ها تشکیل شده اند که در این مورد، ویروس کووید ۱۹ است افزود: فکر کنید که این عوامل بیماری زا مانند یک اره منبت کاری (اره مویی) هستند. روشی که سیستم ایمنی بدن ویروس را شناسایی و به یاد می آورد به صورت قطعات جداگانه است نه به عنوان یک پازل کامل. به عنوان یک تولید کننده واکسن، ما باید تصمیم بگیریم که کدام قطعات از پازل را باید در واکسن استفاده کنیم تا به بهترین شکل عفونت را تقلید کند.

بلایت ادامه داد: این موضوع بسیار مهم است زیرا برخی از قطعات پازل ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند. برخی دیگر ممکن است به صورت ویروس زائد باشند و برخی دیگر سیستم ایمنی بدن حتی آنها را نمی بیند. بنابراین اگر واکسنی طراحی می شود که هدف آن حمله به یکی از این قطعات باشد، ویروس همچنان شما را آلوده خواهد کرد.

این متخصص واکسینولوژی در کالج امپریال لندن در پاسخ به این سوال که واکسن ها چگونه آزمایش می شوند؟ نیز به ایسنا گفت: پس از انتخاب روش خاصی، واکسن ساخته و آزمایش دقیق می شود که به طور کلی این آزمایشات را می توان به یکی از دو روش انجام داد.

وی ادامه داد: یک روش که به عنوان "مدل چالش" شناخته می شود، آلوده شدن داوطلبان قبل از تزریق واکسن و سپس نظارت بر اثربخشی آن است. این روش تنها در صورتی انجام می شود که در صورت عدم موفقیت در واکسن، یک روش درمانی یا درمان شناخته شده ای وجود داشته باشد اما با توجه به اینکه هیچ درمان شناخته شده ای تاکنون برای کووید ۱۹ وجود ندارد، تنها گزینه برای آزمایش واکسن ها، این است که افراد را تحت نظر بگیرند تا بعد از ایمن سازی تعداد افراد آلوده را ارزیابی کنند.

بلایت با تاکید بر اینکه این روش به داوطلبان بیشتری احتیاج دارد و نتیجه گیری آن بسیار بیشتر طول می کشد خاطر نشان کرد: شرکت های داروسازی می توانند در هر مرحله دارای مجوز باشند و در صورت موفقیت آمیز بودن آزمایش ها آماده تولید و توزیع می شوند.