ایرنا نوشت:ویروس‌ها دائما جهش پیدا می‌کنند و گونه‌های جدیدی از آن‌ها ظاهر می‌شود. گاهی اوقات گونه‌های جدید ظاهر و خودبه‌خود ناپدید می‌شوند. در سایر مواقع هم گونه‌های جدید باقی‌ می‌مانند.

تاکنون چندین گونه جدید ویروس کرونا در سراسر جهان کشف شده است. ویروسی که باعث بیماری کووید-۱۹ می‌شود، عضوی از خانواده ویروس‌های کروناست. کرونا مشابه واژه کراون انگلیسی (به معنای تاج) به دلیل شاخک‌هایی که شبیه تاج دارد نام‌گذاری شده است.

دانشمندان سراسر جهان به طور پیوسته در حال بررسی تغییر شکل ویروس کرونا هستند تا نحوه شیوع و بیماری‌هایی را که از آن ناشی می‌شود درک کنند.

در حال حاضر سه گونه اصلی از ویروس کرونا شناسایی شده که در کشورهای جهان در حال گردش است.

- گونه انگلیسی کرونا موسوم به ب. ۱.۱.۷ پائیز گذشته شناسایی و به سرعت شیوع پیدا کرد. این ویروس به گفته مرکز آمریکایی کنترل و جلوگیری از بیماری‌ها نسبت به سایر گونه‌ها قدرت آلوده کنندگی بسیار بالایی دارد.

ماه پیش دانشمندان در انگلیس گزارش دادند که این گونه در قیاس با سایر گونه‌های ویروس کرونا، با خطر مرگ هم ارتباط بیشتری دارد. گونه انگلیسی کرونا تا کنون در بسیاری از کشورهای جهان شناسایی شده است.

- در آفریقای جنوبی گونه متفاوتی کشف شده که ب. ۱.۱۳۵ نام‌گذاری شده‌ است. این گونه اولین بار اکتبر ۲۰۲۰ مشاهده شد که به شباهت‌هایی را به ویروس انگلیسی دارد.

- گونه برزیلی هم که پی. ۱ نامگذاری شده اولین بار در جریان تست کرونا از مسافران برزیل در ژاپن شناسایی شد. این گونه از یک رشته جهش‌هایی برخوردار است که شناسایی آن توسط سیستم ایمنی بدن را دشوار می‌کند.

این گونه‌ها نسبت به سایر گونه‌های شناسایی شده کرونا سریع‌تر شیوع پیدا می‌کنند. شمار مبتلایان به گونه‌های جدید کرونا در ماه‌های اخیر فشار فزاینده‌ای را روی نظام بهداشتی اروپا وارد کرد و وضعیت اثربخشی واکسن روی گونه‌های جدید چندان روشن نیست.

گونه انگلیسی کرونا شواهد و قرائن

در تارنمای وزارت بهداشت انگلیس پیرامون گونه جهش یافته‌ای که اولین بار در این کشور شناسایی شد آمده است که یافته‌های دانشمندان از نتیجه بررسی تعیین توالی ژئوم، اپیدمیولوژی و مدل سازی این ویروس، از قدرت آلوده‌کنندگی و سرایت بسیار بالای آن حکایت دارد.

این یادداشت توجیهی می‌افزاید که تنها روش کنترل این ویروس، مشابه قبل است و اگر افراد تماس نزدیک نداشته باشند، ویروس گسترش پیدا نمی‌کند. شست‌وشوی دست، پوشیدن ماسک صورت و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی از ارکان اصلی کنترل ویروس یادشده عنوان شده است.

وزارت بهداشت انگلیس مدعیست که در زمان حاضر، مدرکی دال بر اینکه گونه انگلیسی کرونا بیماری حادتری را تولید وباعث مرگ ومیر بیشتری می‌شود، وجود ندارد؛ با این حال شواهد نشان می ‌دهد که سرعت گردش ویروس فراتر از حدی است که انتظار می‌رفت.

چندی پیش کمیته مشورتی دولت انگلیس در زمینه بیماری‌های تنفسی (NERVTAG) در نشستی با اعضای مجلس عوام فاش کرد که گونه انگلیسی کرونا اولین بار ۳۱ شهریور شناسایی شد اما دولت تا سه ماه این مساله را کتمان کرد.

براساس مطالب اظهار شده در این جلسه گونه جهش یافته کرونا از سپتامبر (شهریور) وجود داشته اما فقط در ۸ دسامبر (۱۸ آذر) دانشمندان متوجه خطرناک بودن آن شده و در ۱۱ دسامبر (۲۱ آذر) آن را اعلام کرده اند.

به گفته سخنرانان این نشست، گونه جدید تا ۷۰ درصد مسری تر بوده و بارِ (load) ویروسی افراد مبتلا به آن بالاتر است. این می تواند به دلیل توان بازتولید زیادتر این ویروس باشد.

احتمال مبتلا شدن افراد زیر ۱۵ سال در مقایسه با ویروس قدیمی بیشتر است. به گفته آنها این رفتار ویروس کرونا که کودکان را کمتر مبتلا می کرد یک رفتار استثنایی بود، چرا که بیماری های تنفسی ویروسی معمولاً کودکان را بیشتر مبتلا می کنند. اما اکنون به نظر می رسد ویروس جدید کودکان و بزرگسالان را به طور یکسان مبتلا می کند.

در بخش دیگری از این گفت وگو عنوان شد که در هفته های گذشته «گسترش انفجار گونه» این ویروس جدید در مدارس لندن و جنوب انگلیس مشاهده شده است. این موضوع اکنون موجب شکل گیری تردیدهایی در خصوص بازگشایی مدارس پس از تعطیلات کریسمس شده است.

در پاسخ یکی از نمایندگان که آیا احتمال دارد ویروس جدید از کشورهای دیگر اروپایی به ویژه کشورهای شرقی وارد شده و محصول انگلیس نباشد، یکی از اعضای کمیته علمی دولت گفت؛ در حالی که این فرض محتمل است اما هنوز شواهدی برای آن وجود ندارد و به این ترتیب باید پذیرفت این ویروس در انگلیس جهش یافته است.

از مطالب اظهار شده دیگر اینکه مطالعه روی این نوع جهش یافته در ماه‌های سپتامبر، اکتبر و نوامبر در جریان بوده و سرانجام در ماه دسامبر خطرات آن اعلام شده است. این دانشمندان اظهار داشتند که گرچه از وجود این ویروس خبر داشته اند اما مطمئن نبوده اند که مسری تر و عفونی تر از نمونه اصلی است. با این حال در اوایل دسامبر پس از حصول اطمینان بلافاصله آن را اعلام کرده اند.

این کارشناسان عنوان کردند که هنوز نمی توان با اطمینان گفت که تغییرات ژنتیکی در این ویروس منتهی به چه تغییری در رفتار آن خواهد شد. همچنین شواهدی در دست نیست که این ویروس بیماری متفاوت تری ایجاد کند یا به واکسن موجود مقاوم باشد.

آیا واکسن در برابر گونه جدید کرونا اثر بخش است؟

کارشناسان کمیته مشورتی دولت انگلیس در زمینه بیماری‌های تنفسی معتقدند که هنوز شواهدی در دست نیست که نشان دهد واکسن‌ها موثر نخواهد نباشند. با این حال و با توجه به نوع جهش ویروس و افزایش میزان تکثیر آن به نظر می رسد نگرانی هایی از این بابت وجود دارد.

در ادامه توضیح یکی از اعضای کمیته یادشده، مبنی بر اینکه گاه روش های درمانی می تواند موجب جهش یا درواقع گزینش فرگشتی جهش های مقاوم شود یکی از نمایندگان این سوال را مطرح کرد که آیا امکان دارد این جهش محصول مداخله های درمانی از طریق واکسن جدید باشد. در پاسخ گفته شد که برای این فرض شواهدی وجود ندارد، ضمن اینکه در ۲۱ سپتامبر که این ویروس برای اولین بار مشاهده شده، هنوز واکسن به طور عمومی مورد استفاده نبوده است. البته باید به خاطر داشت که آزمایش های انسانی در آن زمان در حال انجام بوده است.

در کل تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که گونه جدید کرونا به سرعت در حال جایگزین شدن ویروس قدیمی است. سازمان بهداشت عمومی انگلیس قدرت سرایت و فوت ناشی از ابتلا به گونه انگلیسی کرونا را به ترتیب ۷۰ و ۳۰ درصد تخمین زده است.

چه اقداماتی تاکنون صورت گرفته است؟

تردیدی نیست که شیوع کرونا باعث پیداش گونه‌های بیشتری از این ویروس می‌شود. یک دانشمند انگلیسی، گسترش کرونا در جهان را به دیگ آشی تشبیه کرده که هر آیینه محصول جدیدی از آن تولید می‌شود.

با این حال دانشمندان سراسر جهان در تلاش هستند تا تغییرات کرونایی را در سراسر جهان شناسایی کنند.

چندی پیش، ناظر بر اصول اخلاقی آزمایش‌های بالینی در انگلیس با مطالعه دانشمندان این کشور درباره قدرت آلوده‌کنندگی ویروس کرونا و شناخت دقیق‌تر از گونه‌های مختلف این ویروس به روش «چالش انسانی» موافقت کرد.

در این روش ۹۰ داوطلب سالم بین سنین ۱۸ تا ۳۰ سال در فضایی ایمن و کنترل شده به ویروس کرونا آلوده می‌شوند تا دانشمندان واکنش‌های بالینی، اثرات واکسن‌ و روش‌های درمانی روی آن‌ها را بررسی کنند.

در واقع شرکت کنندگان در این پروژه نقش موش آزمایشگاهی را ایفا می‌کنند تا دانشمندان درک بهتری از عوارض ناشی از ابتلا به ویروس کرونا حاصل کرده و درمان موثری برای آن پیدا کنند. کارشناسان این پروژه تاکید می‌کنند که بی‌خطر بودن این چالش اولویت اصلی آنها خواهد بود.

گفته می‌شود که این برای اولین بار در جهان است که چنین مطالعاتی در خصوص ویروس کرونا روی بدن انسان صورت می‌گیرد. پیشتر مطالعات مشابهی برای شناخت بیماری‌های واگیردار از جمله مالاریا، حصبه، وبا و آنفولانزا صورت گرفته بود.

همزمان دانشمندان دانشگاه کمبریج نیز سرگرم ساخت واکسن جدیدی هستند که دربرابر گونه‌های جهش یافته کرونا مقاوم باشد؛ اما هنوز اطلاعات دقیقی درباره زمان تولید واکسن موثر در دست نیست. انگلیس که افزایش افسارگسیخته این ویروس را تجربه کرده امیدوار است تا پایان امسال (میلادی) واکسن و داروهایی برای درمان کرونا کشف که از وضعیت همه‌گیری به یک بیماری قابل علاج تبدیل شود.