گروه اقتصاد "تدبیر"،علی گلباز: بابک زنجانی جوان موبور 43 ساله ای است که این روزها هر کجا سرک می کشی از باشگاه فوتبال و فیلم های سینمایی تا شرکت هواپیمایی و هتل های کیش اسمش به گوش می رسد.
میلیاردری که چند روز پیش مجبور شد تا ساعت 30 هزار دلاری اش را تحویل بدهد و بدون ماشین بنز و هواپیمای شخصی اش از سربالایی تپه های اوین بالا برود.
او این روزها پشت میله های زندان دستش از ثروت چند ده میلیارد دلاری اش کوتاه شده است.
نخستین بار نام بابک زنجانی در فیلم افشاگری محمود احمدی نژاد از برادران لاریجانی در مجلس شنیده شد، فردی که قرار بود فاضل لاریجانی رابط او با سعید مرتضوی رییس وقت سازمان تامین اجتماعی باشد تا در آن سازمان سرمایه گذاری کند.
ملاقاتی که بعد ها از سوی زنجانی " کوتاه و بدون هیچ درخواستی خوانده شد". امروز داستان بابک زنجانی مانند پازلی هزار تکه است. پازلی که از 64 شرکت ایرانی و خارجی و افراد ریز و درشتی تشکیل شده که مجموع آن ها در کنار یکدیگر نام بابک زنجانی را به تصویر می کشند.
زنجانی مبدا ثروتمند شدنش را اینگونه روایت می کند که در لباس یک سرباز ساده از پادگان به بانک مرکزی منتقل می شود و بعد از این که به عنوان راننده رئیس بانک مرکزی وقت انتخاب می شود از طریق تزریق ارز توسط بانک مرکزی به بازار به سودی روزانه معادل 18 میلیون تومان درسال های 1375-76 می رسد . به گفته زنجانی این سرآغاز ورود جدی اش به عرصه اقتصادی است. اما تردید در مجموعه گفته های متناقض بابک زنجانی در مورد نحوه رسیدن به این ثروت افسانه ای ذهن را به این سمت می کشاند که شاید بتوان تکه های پازل را طور دیگری کنار هم گذاشت؛ پازلی که در نهایت شاید یک میلیاردر کاغذیِ تو را در ذهن به تصویر می کشد.
بابک زنجانی همواره خودش از خودش روایت کرده است. تدبیر برای اینکه روایت جدیدی از زنجانی داشته باشد با یکی از نزدیکان زنجانی گفت و گو کرده است. این فرد که مدت ها از دستیاران بسیار نزدیک زنجانی بوده روایتی تازه از این میلیاردر به زبان می آورد. روایتی که با روایت خود زنجانی از خودش تفاوت های زیادی دارد.این فرد در نهایت حاضر نشد نامش فاش شود حالا یا از ترس نان یا از ترس جان.
این گفت و گو در 5 بخش منتشر می شود.در بخش نخست، از سرآغاز ثروتمند شدن زنجانی که بر خلاف ادعایش به سال های خیلی دور نمی رود صحبت می کند و از تکنیک های "زنجانی" برای جابه جایی پول حرف می زند.
- زنجانی این همه پول را از کجا آورده است؟
کدام پول؟
- یعنی چه؛ ایشان میلیارد ها دلار پول دارد؟
در خصوص بابک زنجانی یکسری مطالب در روزنامه ها و سایت ها عنوان شده که ایشان در هفت ، هشت سال اخیر به این ثروت زیاد رسیده است ولی در اصل اتفاقاتی که در سال های 90 و 91 برای ایشان افتاد سرآغاز این ثروت شد .همین دوره اوج حرکت های ایشان بود که باعث اختلال های مالی شدید در وزارت نفت شده است. ببینید کل ماجرای 2 هزار میلیارد بدهی معروف بابک زنجانی به وزارت نفت بابت پول فروش نفت از بهمن 90 است که تا شهریور 91 این ماجرا به اوج خودش می رسد.
یعنی زنجانی تا سال 90 چنین ثروتی نداشت و تنها در کم تر از دو سال به این نقطه رسیده است؟
بله!
چه اتفاقی در این سال ها برای زنجانی افتاده که دو ساله راه هزاران ساله را رفته است ؟
تکنیکی که ایشان در این سال ها استفاده کرده تکنیک جدیدی نیست و قبلا هم با این تکنیک در مجموعه بانکی کارهای کوچکی از جمله در موسسه مالی "ث" و "مجموعه سرمایه گذاری پیام" انجام گرفته است.در طی تمام این سالها از یک شگرد همیشگی استفاده کرده است ولی این بار به واسطه نوع ارتباطی که با مقامات دوره آقای احمدی نژاد و مجموعه عمرانی "ق" برقرار کرده بود توانست پول ها را در حساب خودش نگه دارد و از چرخش پولی که ایجاد می کرد منافعی برای خودش به وجود بیاورد.
یکی از مهم ترین کارهایی که از بابک زنجانی یک میلیاردر ساخت، انتقال و جابه جایی پول بود. تکنیک جابه جایی ایشان هم این بود که مجموعه ای را تحت عنوان First investment Islamic bank در مالزی خریداری کردکه این بانک در اصل یک مجموعه شرکتی off shore کوچک در مالزی بود و در یک ساختمان بسیار کوچک اداره می شد.جالب است بدانید ایشان تجهیزات "سوئیفت" آن مجموعه را داخل دفتر ایران شان قرار دادند.
دفتر شان در خیابان آزادی است.
چه کاری در این دفتر انجام می شد؟
عملا کار نقل و انتقال پولی را که قرار بود در بانک و از داخل مالزی انجام شود از طریق مجموعه تحت نظارت ایشان در خیابان آزادی انجام می شد. در این سیستمی که در داخل ایران درست کرده بودند کارت هایی را تحت عنوان ibn 2 Ibn صادر کرده بودند و این ها را به بانک های داخلی می فروختند. با صدور این کارت ها یک شبکه بدون امنیت برای نقل و انتقال پول ایجاد کرد. در این شبکه برای هر انتقال هفت دهم درصد کارمزد می گرفتند وعملا چون انتقال پول در شبکه خودشان و با سیستم داخلی خودشان انجام می شد به ازای هر بازگشتی که حواله های بانکی می خورد دوباره هفت دهم در صد شان را می گرفتند.
به طور مثال اگر یک میلیون دلار را جا به جا می کردند بر اساس توافقی که با سیستم بانکی داشتند هفت هزار دلار پول دریافت می کردند و زمان رسیدن پول به مجموعه بانکی را سه روز اعلام می کردند ولی این پول بعد از 10 روز برگشت می خورد و باید یکبار دیگر حواله می شد و دوباره 10 روز طول می کشید و دوباره برگشت می خورد. عملا شما می بینید که این رقم برای جابه جایی به جای هفت هزار دلار به یک رقم 21 هزار دلاری که حتی 36 هزار دلاری هم می رسید هم پول می گرفتند. در این فاصله ای هم که اعلام می کردند پول برگشت خورده است و به حساب نرفته و باید دوباره انتقال داده شود، این پول در چرخش مجموعه بابک زنجانی بود و در این مدت با صرافی ها کار می کرد.
این کار را برای چه بانک هایی انجام می داد؟
برای بانک های مختلفی از جمه بانک "م" و بانک "ا" که قبلا موسسه مالی اعتباری بوده اما الان بانک است .البته این بانک ها تخلفی نمی کردند و تنها فرایند عادی کارشان را طی می کردند.
به جای پول تسهیلات و امکانات دیگری هم از بانک ها می گرفت؟
بله، نمونه ی معروفش همین پروژه ایران زمین یا بازارچه قدیم شهرک غرب است که به جای کمیسیونی است که از یک بانک "ا" که قبلا موسسه مالی اعتباری برای جابه جایی های پول دریافت کرده است.
این تکنیک را از مجموعه صرافی های متعددی که در کشور وجود دارد شروع کرد. صرافی ها هیچ وقت دل خوشی از زنجانی نداشتند.
از چه بابتی صرافی ها از زنجانی دل خوشی نداشتند؟
در بین صرافی ها شهره خاص و عام بود، پول هایی که "بابک" جابه جا می کند با زمان های طولانی که بعضی اوقات به 45 روز هم می رسید، منتقل می شود.
با پولی که در این فاصله در مجموعه اش در گردش بود چه کار می کرد؟
در این 45 روز پول در سیستم بانکی بابک زنجانی گردش داشت و در این فاصله ایشان از این پول استفاده می کرد و به عنوان پشتوانه مالی خودش قرار می داد و در بانک ها "ال سی" باز می کرد و این را به عنوان "asset" برای "RMA" بین بانکی استفاده می کرد و از آن بهره می برد.این اتفاق در دوره های بعد به این شکل صورت گرفت که زنجانی از این پشتوانه ها استفاده کرد و با مجموعه عمرانی "ق" برای جا به جایی پول وارد مذاکره شد.
جابه جایی پول های که مجموعه عمرانی "ق" برای خرید های خارجی خود از جمله خرید جرثقیل های سنگین و لایه روب و بحث هایی از این دست احتیاج داشت و خرید این تجهیزات را از طریق بانک های خارجی انجام می داد.
برای این مورد از چه روشی استفاده می کرد؟
شیوه کار به این ترتیب بود که پول از مجموعه بانک مرکزی به حساب ایشان در هالک بانک ترکیه ، میر بانک روسیه و یا کنلون چین ورود پیدا می کرد و ایشان آن پول را از طریق first investment Islamic bank می چرخاند و به بانک های دیگر دنیا منتقل می کرد و خریدها را انجام می داد.
برای این کارها سهمیه ارزی هم داشت؟
سهمیه ارزی که ایشان تا قبل از بهمن 91 استفاده می کردند. عملا با ثبت سفارش و سفارش هایی که بانک ها به ایشان می دادند انجام می شد و این پول عمدتا در کانال درستش مصرف می شد.اما بعد ازآن دوره این پول در کانال درستش مصرف نشد.
چه کانال نادرستی؟یعنی این پول ها وارد بازار ارز می شدند ؟
یک بخش برای خرید کالاهای مورد نیاز و سفارش شده داخل مصرف می شد و ما بقی به کانال های دیگر برده می شد که در آن کانال ها تفاوت قیمت ارز هر چه قدر بیشتر می شد ما به التفاوت سود ریالی که برای زنجانی باقی می ماند رقم قابل توجهی بود. این کار در بهمن 90 به اوج خودش رسید در حالی که ایشان دلار دولتی را با رقم 1000 تومان می خرید و همان دلار را در بازار آزاد با 2400 تومان می فروخت که این رقم با روند صعودی که داشت تا 3000 تومان هم رسید و ایشان از این مابه التفاوت نهایت استفاده را می کرد.